Μετά από τόση φασαρία και αναστάτωση, τόσες στενοχώριες και απογοητεύσεις, μετά από τόσες χαρές και λύπες, τόσα σκαμπανεβάσματα, μετά από τόσα αξέχαστα χρόνια, αφού έχει δει την εναλλαγή των εποχών ξανά και ξανά, ο άνθρωπος έχει περάσει τα σημαντικά ορόσημα της ζωής δίχως να το παρατηρήσει, και, μέσα σε μια στιγμή, βρίσκεται να διανύει τα τελευταία του χρόνια. Τα σημάδια του χρόνου είναι αποτυπωμένα σε όλο του το κορμί: Δεν μπορεί πια να σταθεί όρθιος, τα σκουρόχρωμα μαλλιά του γίνονται άσπρα, ενώ τα πάλαι ποτέ λαμπερά και φωτεινά του μάτια γίνονται σκοτεινά και θολωμένα, ενώ η λεία και μαλακή του επιδερμίδα ρυτιδώνει και γεμίζει κηλίδες. Η ακοή του φθίνει, τα δόντια του κουνιούνται και πέφτουν, οι αντιδράσεις του επιβραδύνονται, οι κινήσεις του γίνονται αργές… Στο σημείο αυτό, έχει αποχαιρετήσει για τα καλά τα παθιασμένα χρόνια της νιότης του και έχει εισέλθει στο σούρουπο της ζωής του: τα γηρατειά. Στη συνέχεια, θα αντιμετωπίσει τον θάνατο —την τελευταία καμπή στην ανθρώπινη ζωή.

1. Μόνο ο Δημιουργός έχει τη δύναμη της ζωής και του θανάτου πάνω στον άνθρωπο

Αν η γέννηση κάποιου είχε προκαθοριστεί από την προηγούμενη ζωή του, τότε ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος αυτού του πεπρωμένου. Αν η γέννηση κάποιου είναι η αρχή της αποστολής του σ’ αυτήν τη ζωή, τότε ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος αυτής της αποστολής. Εφόσον ο Δημιουργός έχει θέσει ένα σταθερό σύνολο συνθηκών για τη γέννηση του καθενός, είναι βέβαιο πως έχει διευθετήσει και ένα σταθερό σύνολο συνθηκών για τον θάνατό του. Με άλλα λόγια, κανείς δεν γεννιέται κατά τύχη, ο θάνατος κανενός δεν είναι ξαφνικός, ενώ τόσο η γέννηση όσο και ο θάνατος συνδέονται απαραίτητα με την προηγούμενη και την παρούσα ζωή κάποιου. Το πώς είναι οι συνθήκες της γέννησης ενός ανθρώπου και το πώς είναι οι συνθήκες του θανάτου του σχετίζονται με τα όσα έχει προκαθορίσει ο Δημιουργός· αυτό είναι το πεπρωμένο ενός ανθρώπου, είναι η μοίρα του. Εφόσον υπάρχουν πολλές εξηγήσεις για τη γέννηση κάποιου, πρέπει να υπάρχουν αναγκαστικά και διάφορες ειδικές συνθήκες για τον θάνατό του. Γι’ αυτό και ποικίλλει η διάρκεια ζωής, καθώς και ο τρόπος και ο χρόνος θανάτου των ανθρώπων. Μερικοί άνθρωποι είναι δυνατοί και υγιείς, κι όμως πεθαίνουν νέοι· άλλοι είναι αδύναμοι και ασθενικοί, κι όμως ζουν μέχρι τα βαθιά γεράματα και αποβιώνουν γαλήνια. Κάποιοι πεθαίνουν από μη φυσικά αίτια και άλλοι από φυσικά. Κάποιοι πεθαίνουν μακριά από το σπίτι τους, ενώ άλλοι κλείνουν τα μάτια τους για τελευταία φορά με τα αγαπημένα τους πρόσωπα στο πλευρό τους. Κάποιοι άνθρωποι πεθαίνουν στον αέρα, άλλοι κάτω από τη γη. Κάποιοι πνίγονται στη θάλασσα, άλλοι χάνονται σε καταστροφές. Κάποιοι πεθαίνουν το πρωί, άλλοι το βράδυ… Όλοι θέλουν μια επιφανή γέννηση, μια λαμπρή ζωή και έναν ένδοξο θάνατο, αλλά κανείς δεν μπορεί να ξεπεράσει το πεπρωμένο του, κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από την κυριαρχία του Δημιουργού. Αυτή είναι η μοίρα του ανθρώπου. Οι άνθρωποι μπορεί να κάνουν κάθε λογής σχέδια για το μέλλον τους, αλλά κανείς δεν μπορεί να σχεδιάσει το πώς θα γεννηθεί ή το πώς και το πότε θα αναχωρήσει από τον κόσμο. Παρόλο που όλοι οι άνθρωποι κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν την έλευση του θανάτου και να αντισταθούν σ’ αυτήν, και πάλι, εν αγνοία τους ο θάνατος πλησιάζει σιωπηλά. Κανείς δεν γνωρίζει πότε ή πώς θα πεθάνει ούτε, βέβαια, πού θα συμβεί αυτό. Είναι προφανές πως δεν είναι ο άνθρωπος αυτός που εξουσιάζει τη ζωή και τον θάνατο ούτε και κάποιο ζωντανό ον στον φυσικό κόσμο· μα ο Δημιουργός, ο οποίος έχει μοναδική εξουσία. Η ζωή και ο θάνατος της ανθρωπότητας δεν είναι προϊόν κάποιου νόμου του φυσικού κόσμου, αλλά αποτέλεσμα της κυριαρχίας της εξουσίας του Δημιουργού.

2. Αυτός που δεν γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού θα στοιχειώνεται από τον φόβο του θανάτου

Όταν κάποιος φτάνει στην τρίτη ηλικία, η πρόκληση που αντιμετωπίζει δεν είναι το πώς θα προσφέρει τα απαραίτητα στην οικογένειά του ή το πώς θα εκπληρώσει τις μεγάλες του φιλοδοξίες στη ζωή, αλλά το πώς θα αποχαιρετήσει τη ζωή του, πώς θα συναντήσει το τέλος της ζωής του, πώς θα βάλει τελεία στο τέλος της πρότασης που είναι η ίδια του η ζωή. Παρόλο που, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως οι άνθρωποι δίνουν ελάχιστη προσοχή στον θάνατο, κανείς δεν μπορεί να αποφύγει να εξερευνήσει το θέμα, γιατί κανείς δεν γνωρίζει αν υπάρχει κάποιος άλλος κόσμος στην άλλη άκρη του θανάτου, ένας κόσμος που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιληφθούν ή να νιώσουν, για τον οποίο δεν γνωρίζουν τίποτα. Αυτό κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται να αντιμετωπίσουν τον θάνατο ευθέως, να φοβούνται να τον αντιμετωπίσουν όπως θα έπρεπε· αντ’ αυτού, κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν το θέμα. Έτσι, γεμίζει κάθε άνθρωπο με τρόμο για τον θάνατο, προσθέτει ένα πέπλο μυστηρίου σ’ αυτό το αναπόφευκτο γεγονός της ζωής ρίχνοντας μια διαρκή σκιά πάνω από την καρδιά κάθε ανθρώπου.

Όταν κάποιος νιώθει το σώμα του να εξασθενεί, όταν αισθάνεται πως πλησιάζει στον θάνατο, τότε αισθάνεται έναν ακαθόριστο τρόμο, έναν απερίγραπτο φόβο. Ο φόβος του θανάτου κάνει κάποιον να αισθάνεται ακόμα πιο μόνος και αβοήθητος, και τότε είναι που ρωτά τον εαυτό του: Από πού προήλθε ο άνθρωπος; Πού πηγαίνει; Έτσι πεθαίνει ο άνθρωπος, με τη ζωή του να περνά βιαστικά μπροστά του; Αυτή είναι η τελεία που σηματοδοτεί το τέλος της ζωής του ανθρώπου; Ποιο είναι, εν τέλει, το νόημα της ζωής; Ποια είναι, τελικά, η αξία της ζωής; Πρόκειται για δόξα και πλούτη; Πρόκειται για την ανατροφή μιας οικογένειας;… Ανεξάρτητα από το αν κάποιος έχει σκεφτεί τα συγκεκριμένα ερωτήματα και ανεξάρτητα από το πόσο πολύ φοβάται τον θάνατο, στα βάθη της καρδιάς κάθε ανθρώπου υπάρχει πάντοτε η επιθυμία να ερευνήσει τα μυστήρια, υπάρχει ένα αίσθημα έλλειψης κατανόησης για τη ζωή, ενώ, μαζί μ’ αυτά, υπάρχει και συναισθηματισμός για τον κόσμο και μια απροθυμία να φύγει. Ίσως κανείς να μην μπορεί να διατυπώσει ξεκάθαρα τι ακριβώς φοβάται ο άνθρωπος, τι ακριβώς αναζητά, για τι ακριβώς γίνεται συναισθηματικός και τι διστάζει να αφήσει πίσω…

Επειδή φοβούνται τον θάνατο, οι άνθρωποι έχουν τόσες ανησυχίες· επειδή φοβούνται τον θάνατο, οι άνθρωποι έχουν τόσα που δεν μπορούν να αποχωριστούν. Όταν βρίσκονται κοντά στον θάνατο, μερικοί άνθρωποι ανησυχούν για το ένα και το άλλο· ανησυχούν για τα παιδιά τους, τα αγαπημένα τους πρόσωπα, την περιουσία τους, λες και με την ανησυχία μπορούν να σβήσουν το μαρτύριο και τον τρόμο που φέρνει ο θάνατος· λες και με το να διατηρούν μια κάποια οικειότητα με εκείνους που είναι εν ζωή, μπορούν να ξεφύγουν από την ανημποριά και τη μοναξιά που συνοδεύουν τον θάνατο. Στα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς υπάρχει ένας αόριστος φόβος· ο φόβος πως θα αποχωριστεί κανείς τα αγαπημένα του πρόσωπα, πως δεν θα ξαναδεί τον γαλανό ουρανό, δεν θα αντικρίσει ξανά τον υλικό κόσμο. Μια μοναχική ψυχή που είναι συνηθισμένη στη συντροφιά των αγαπημένων της προσώπων, είναι απρόθυμη να αφεθεί και να αναχωρήσει, ολομόναχη, για έναν κόσμο άγνωστο και μη οικείο.

3. Ένας άνθρωπος που δαπανά τη ζωή του στην αναζήτηση δόξας και πλούτου, τα χάνει μπροστά στον θάνατο

Χάρη στην κυριαρχία και τον προκαθορισμό του Δημιουργού, μια μοναχική ψυχή που ξεκίνησε χωρίς τίποτα απολύτως αποκτά γονείς και οικογένεια, την ευκαιρία να γίνει μέλος της ανθρώπινης φυλής, καθώς και την ευκαιρία να βιώσει την ανθρώπινη ζωή και να κάνει το ταξίδι της στον κόσμο των ανθρώπων· αποκτά, επίσης, την ευκαιρία να βιώσει την κυριαρχία του Δημιουργού, να καταφέρει να γνωρίσει τα θαύματα της δημιουργίας του Δημιουργού και, ακόμη περισσότερο, την ευκαιρία να καταφέρει να γνωρίσει την εξουσία του Δημιουργού και να παραδοθεί σ’ αυτήν. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αρπάζουν πραγματικά αυτήν τη σπάνια και φευγαλέα ευκαιρία. Οι άνθρωποι εξαντλούν την ενέργεια μιας ζωής πολεμώντας ενάντια στη μοίρα και περνούν ολόκληρη τη ζωή τους μες στη φούρια, προσπαθώντας να παράσχουν τα αναγκαία στην οικογένειά τους και τρέχοντας πέρα δώθε για χάρη του γοήτρου και του κέρδους. Τα πράγματα που εκτιμούν περισσότερο οι άνθρωποι είναι η αγάπη της οικογένειας, τα χρήματα, η φήμη και το κέρδος, τα οποία και θεωρούν ως τα πολυτιμότερα πράγματα στη ζωή. Όλοι οι άνθρωποι παραπονιούνται ότι είναι κακότυχοι, όμως εξακολουθούν να παραχώνουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους τα ζητήματα που οφείλουν περισσότερο να κατανοήσουν και να εξερευνήσουν οι άνθρωποι: γιατί ζει ο άνθρωπος, πώς θα πρέπει να ζει ο άνθρωπος και ποια είναι η αξία και το νόημα της ανθρώπινης ζωής. Περνούν ολόκληρη τη ζωή τους —όσο κι αν διαρκέσει αυτή— τρέχοντας μόνο ασταμάτητα και αναζητώντας φήμη και κέρδος, μέχρι που χάνεται η νιότη τους, γκριζάρουν τα μαλλιά τους και γεμίζουν ρυτίδες, μέχρι που συνειδητοποιούν πως η φήμη και το κέρδος δεν μπορούν να τους εμποδίσουν να γεράσουν, πως τα χρήματα δεν μπορούν να γεμίσουν το κενό που υπάρχει μες στην καρδιά τους και μέχρι να καταλάβουν πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τους νόμους της γέννησης, της γήρανσης, της αρρώστιας και του θανάτου και πως κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τις διευθετήσεις της μοίρας. Μόνο όταν έρχονται αντιμέτωποι με την τελική καμπή της ζωής κατανοούν πραγματικά πως ακόμα κι αν κάποιος έχει πλούτη και πολλά περιουσιακά στοιχεία, ακόμα κι αν κάποιος είναι προνομιούχος και υψηλά ιστάμενο πρόσωπο, και πάλι δεν μπορεί να ξεφύγει από τον θάνατο και πρέπει να επιστρέψει στην αρχική του θέση: μια μοναχική ψυχή με τίποτα στο όνομά της. Όταν οι άνθρωποι έχουν γονείς, πιστεύουν πως οι γονείς τους είναι τα πάντα· όταν οι άνθρωποι έχουν περιουσία, πιστεύουν πως τα χρήματα είναι ο κύριος πυλώνας του ανθρώπου, πως είναι το μέσο με το οποίο ζει· όταν οι άνθρωποι έχουν κύρος, προσκολλούνται στενά σ’ αυτό και θα ρίσκαραν τη ζωή τους για χάρη του. Μόνο όταν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αφήσουν αυτόν τον κόσμο, συνειδητοποιούν πως τα πράγματα στα οποία δαπάνησαν τη ζωή τους επιδιώκοντας δεν είναι τίποτα άλλο παρά παροδικά σύννεφα, κανένα από τα οποία δεν μπορούν κρατήσουν, κανένα από τα οποία δεν μπορούν να πάρουν μαζί τους, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να τους απαλλάξει από τον θάνατο, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να προσφέρει συντροφιά ή παρηγοριά σε μια μοναχική ψυχή στο ταξίδι της επιστροφής· ιδίως, κανένα από αυτά τα πράγματα δεν μπορεί να σώσει έναν άνθρωπο και να του επιτρέψει να υπερβεί τον θάνατο. Η δόξα και τα πλούτη που αποκτά κανείς στον υλικό κόσμο τού δίνουν παροδική ικανοποίηση, απολαύσεις της στιγμής, μια ψευδή αίσθηση άνεσης· ταυτόχρονα, τον κάνουν να χάσει τον δρόμο του. Έτσι, οι άνθρωποι, καθώς χτυπιούνται στην αχανή θάλασσα της ανθρωπότητας, λαχταρώντας γαλήνη, παρηγοριά και ηρεμία της καρδιάς, καταπίνονται ξανά και ξανά από τα κύματα. Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν βρει ακόμα απαντήσεις στα ερωτήματα που είναι τα σημαντικότερα για να κατανοήσουν —από πού προέρχονται, γιατί ζουν, πού πηγαίνουν, και ούτω καθεξής— ξελογιάζονται από τη δόξα και τα πλούτη, παραπλανιούνται και ελέγχονται από αυτά και χάνονται οριστικά. Ο χρόνος περνάει γρήγορα· τα χρόνια περνούν εν ριπή οφθαλμού και, πριν κανείς το καταλάβει, έχει αποχαιρετήσει τα καλύτερα χρόνια της ζωής του. Όταν οι άνθρωποι ετοιμάζονται να αποχαιρετήσουν τον κόσμο, συνειδητοποιούν σταδιακά πως τα πάντα στον κόσμο ξεμακραίνουν και πως δεν έχουν πια τη δύναμη να κρατήσουν τίποτα που ήταν αρχικά δικό τους· εκείνη την ώρα, νιώθουν πραγματικά πως, στο κάτω κάτω, είναι ακριβώς σαν νεογέννητα βρέφη που κλαίνε και πως εξακολουθούν να μην έχουν τίποτα απολύτως στην κατοχή τους. Σε αυτό το σημείο, αναγκάζονται να αρχίσουν να συλλογίζονται αυτά που έχουν κάνει στη ζωή τους, την αξία που έχει να είναι κανείς ζωντανός, το νόημα που έχει να είναι κανείς ζωντανός και τον λόγο που έρχονται οι άνθρωποι στον κόσμο. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο θέλουν όλο και περισσότερο να μάθουν αν υπάρχει επόμενη ζωή, αν υπάρχει πραγματικά Ουρανός, αν υπάρχει πραγματικά τιμωρία… Όσο περισσότερο πλησιάζει κανείς στον θάνατο, τόσο περισσότερο θέλει να κατανοήσει το νόημα της ζωής· όσο περισσότερο πλησιάζει στον θάνατο, τόσο πιο άδεια φαίνεται η καρδιά του· όσο περισσότερο πλησιάζει στον θάνατο, τόσο πιο αβοήθητος νιώθει· έτσι, ο φόβος του για τον θάνατο μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους εκδηλώνονται τέτοια συναισθήματα στους ανθρώπους καθώς προσεγγίζουν τον θάνατο: Πρώτον, πρόκειται να χάσουν τη δόξα και τα πλούτη στα οποία στηριζόταν η ζωή τους, πρόκειται να αφήσουν πίσω καθετί ορατό στον κόσμο· δεύτερον, πρόκειται να αντιμετωπίσουν, ολομόναχοι, έναν μη οικείο κόσμο, ένα μυστηριώδες, άγνωστο βασίλειο, στο οποίο φοβούνται να πατήσουν το πόδι τους, στο οποίο δεν έχουν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο και κανένα μέσο διαβίωσης. Για τους δύο αυτούς λόγους, καθένας που αντιμετωπίζει τον θάνατο νιώθει ανήσυχος, δοκιμάζει έναν πανικό και ένα αίσθημα ανημποριάς, τέτοια που ποτέ πριν δεν είχε αισθανθεί. Μόνο όταν έχει φτάσει κανείς πραγματικά σ’ αυτό το σημείο συνειδητοποιεί πως, όταν εισέρχεται ένας άνθρωπος σ’ αυτόν τον κόσμο, πρέπει πρώτα να καταλάβει από πού προέρχονται τα ανθρώπινα όντα, γιατί ζουν οι άνθρωποι, ποιος κυριαρχεί στην ανθρώπινη μοίρα και ποιος φροντίζει για την ανθρώπινη ύπαρξη και κυριαρχεί σ’ αυτήν· αυτή η κατανόηση είναι το κεφάλαιο βάσει του οποίου ζει ένας άνθρωπος, καθώς και η απαραίτητη βάση για την επιβίωση ενός ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να μαθαίνει πρώτα πώς να παρέχει τα αναγκαία στην οικογένειά του, πώς να επιδιώκει φήμη και κέρδος, πώς να είναι ανώτερος από τους άλλους σε μια ομάδα ή πώς να ζει μια πιο εύπορη ζωή ούτε, βέβαια, πώς να ξεπεράσει τους άλλους ή πώς να συναγωνίζεται με ευκολία τους άλλους σε διάφορα είδη διαγωνισμών. Παρόλο που οι διάφορες δεξιότητες επιβίωσης τις οποίες οι άνθρωποι δαπανούν τη ζωή τους για να τελειοποιήσουν τους δίνουν τη δυνατότητα να διαθέτουν πληθώρα υλικών ανέσεων, αυτές οι δεξιότητες δεν φέρνουν ποτέ πραγματική παρηγοριά και σταθερότητα στην καρδιά τους. Αντιθέτως, κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν διαρκώς τον προσανατολισμό τους, να δυσκολεύονται να ελέγξουν τον εαυτό τους και να χάνουν τη μία ευκαιρία μετά την άλλη να μάθουν το νόημα της ζωής, ενώ προκαλούν κρυφές έγνοιες στους ανθρώπους για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν σωστά τον θάνατο· έτσι, οι ζωές των ανθρώπων καταστρέφονται. Ο Δημιουργός συμπεριφέρεται δίκαια σε όλους, δίνοντας σε όλους μια ολόκληρη ζωή από ευκαιρίες για να βιώσουν και να γνωρίσουν την κυριαρχία Του· ωστόσο, μόνο όταν πλησιάζει ο θάνατος, μόνο όταν καραδοκεί το φάντασμα του θανάτου, ξεκινά κανείς να βλέπει το φως, αλλά τότε είναι πολύ αργά.

Οι άνθρωποι ξοδεύουν τη ζωή τους κυνηγώντας χρήματα και δόξα· πιάνονται απεγνωσμένα από τα πράγματα αυτά, νομίζοντας πως είναι τα μόνα τους μέσα στήριξης, λες και έχοντάς τα μπορούν να συνεχίσουν να ζουν, μπορούν να απαλλαγούν από τον θάνατο. Ωστόσο, μόνο όταν είναι κοντά στον θάνατο συνειδητοποιούν πόσο μακριά είναι αυτά τα πράγματα από αυτούς, πόσο αδύναμοι είναι μπροστά στον θάνατο, πόσο εύκολα παραλύουν, πόσο μόνοι και αβοήθητοι είναι, μην έχοντας πουθενά να στραφούν. Συνειδητοποιούν πως η ζωή δεν αγοράζεται με χρήματα ή δόξα, πως όσο πλούσιος κι αν είναι ένας άνθρωπος και όσο εξέχουσα κι αν είναι η θέση του, όλοι οι άνθρωποι είναι εξίσου φτωχοί και ασήμαντοι μπροστά στον θάνατο. Συνειδητοποιούν πως τα χρήματα δεν αγοράζουν ζωή, πως η δόξα δεν μπορεί να σβήσει τον θάνατο και πως ούτε τα χρήματα, ούτε και η δόξα μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή ενός ανθρώπου κατά ένα λεπτό, κατά ένα δευτερόλεπτο. Όσο περισσότερο νιώθουν έτσι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο λαχταρούν να συνεχίσουν να ζουν· όσο περισσότερο νιώθουν έτσι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο τρέμουν τον επικείμενο θάνατο. Μόνο στο σημείο αυτό συνειδητοποιούν πραγματικά πως η ζωή τους δεν ανήκει σ’ αυτούς, πως δεν είναι δική τους για να την ελέγξουν, πως ο άνθρωπος δεν έχει λόγο στο αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει —πως όλα αυτά είναι πέρα από τον έλεγχό του.

4. Αν παραδοθείς στο κράτος του Δημιουργού, θα αντιμετωπίσεις τον θάνατο ήρεμα

Τη στιγμή που γεννιέται ένας άνθρωπος, μια μοναχική ψυχή ξεκινά την εμπειρία της σχετικά με τη ζωή στη γη, την εμπειρία της σχετικά με την εξουσία του Δημιουργού, την οποία έχει διευθετήσει γι’ αυτήν ο Δημιουργός. Είναι περιττό να λεχθεί πως, για τον άνθρωπο —την ψυχή— αυτή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να αποκτήσει γνώση για την κυριαρχία του Δημιουργού, να γνωρίσει την εξουσία Του και να τη δοκιμάσει προσωπικά. Οι άνθρωποι ζουν τη ζωή τους σύμφωνα με τους νόμους της μοίρας που έχει καθορίσει γι’ αυτούς ο Δημιουργός και, για κάθε λογικό άνθρωπο με συνείδηση, το να αναγνωρίσει, μέσα στις δεκαετίες της ζωής του, την κυριαρχία του Δημιουργού και να γνωρίσει την εξουσία Του δεν είναι κάτι το δύσκολο. Επομένως, θα έπρεπε να είναι πολύ εύκολο για κάθε άνθρωπο να αναγνωρίσει, μέσα από τις εμπειρίες της ζωής του κατά τη διάρκεια των πολλών δεκαετιών, πως κάθε ανθρώπινη μοίρα είναι προκαθορισμένη, όπως και θα είναι εύκολο να κατανοήσει ή να συνοψίσει τι σημαίνει να είσαι ζωντανός. Καθώς αποδέχεται κανείς αυτά τα μαθήματα ζωής, θα καταλάβει, σταδιακά, από πού προέρχεται η ζωή και θα κατανοήσει τι χρειάζεται πραγματικά η καρδιά, τι θα τον οδηγήσει στο πραγματικό μονοπάτι της ζωής και ποια πρέπει να είναι η αποστολή και ο στόχος της ανθρώπινης ζωής. Θα αναγνωρίσει σταδιακά πως αν δεν λατρεύει τον Δημιουργό, αν δεν παραδοθεί στο κράτος Του, τότε, όταν έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει τον θάνατο —όταν η ψυχή πρόκειται να αντιμετωπίσει ξανά τον Δημιουργό— η καρδιά του θα είναι γεμάτη απεριόριστο τρόμο και αναστάτωση. Αν ένας άνθρωπος υπάρχει στον κόσμο για αρκετές δεκαετίες, όμως ακόμα δεν έχει καταλάβει από πού προέρχεται η ανθρώπινη ζωή ούτε έχει αναγνωρίσει σε ποιανού την παλάμη βρίσκεται η ανθρώπινη μοίρα, τότε δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει τον θάνατο ήρεμα. Ένας άνθρωπος που έχει κερδίσει, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών εμπειρίας του στην ανθρώπινη ζωή, τη γνώση της κυριαρχίας του Δημιουργού, είναι ένας άνθρωπος με σωστή εκτίμηση για το νόημα και την αξία της ζωής. Ένας τέτοιος άνθρωπος έχει βαθιά γνώση για τον σκοπό της ζωής, με πραγματική εμπειρία και κατανόηση της κυριαρχίας του Δημιουργού και, πέρα από αυτό, είναι ικανός να υποταχθεί στην εξουσία του Δημιουργού. Ένας τέτοιος άνθρωπος κατανοεί το νόημα της δημιουργίας της ανθρωπότητας από τον Δημιουργό, κατανοεί πως ο άνθρωπος πρέπει να λατρεύει τον Δημιουργό, πως όσα κατέχει ο άνθρωπος προέρχονται από τον Δημιουργό και πως θα επιστρέψουν, μια μέρα που δεν αργεί, σ’ Αυτόν. Αυτό το είδος ανθρώπου κατανοεί πως ο Δημιουργός διευθετεί τη γέννηση του ανθρώπου και έχει κυριαρχία επί του θανάτου του ανθρώπου, και πως η ζωή και ο θάνατος προκαθορίζονται από την εξουσία του Δημιουργού. Έτσι, όταν κάποιος κατανοήσει πραγματικά τα πράγματα αυτά, θα μπορεί, αβίαστα, να αντιμετωπίσει τον θάνατο ήρεμα, να παραμερίσει ήσυχα όλα τα εξωτερικά πράγματά του, να δεχθεί και να υποταχθεί με ευχαρίστηση σε όλα όσα ακολουθούν και να καλωσορίσει την τελευταία καμπή της ζωής που έχει διευθετήσει έτσι όπως είναι ο Δημιουργός, αντί να την τρέμει στα τυφλά και να αγωνίζεται ενάντιά της. Αν κάποιος βλέπει τη ζωή σαν μια ευκαιρία για να δοκιμάσει την κυριαρχία του Δημιουργού και να γνωρίσει την εξουσία Του, αν βλέπει τη ζωή του σαν μια σπάνια ευκαιρία για να εκπληρώσει το καθήκον του ως ένα δημιουργημένο ανθρώπινο ον και να ολοκληρώσει την αποστολή του, τότε θα έχει σίγουρα τη σωστή αντίληψη για τη ζωή, σίγουρα θα ζήσει μια ζωή ευλογημένη και καθοδηγούμενη από τον Δημιουργό, σίγουρα θα βαδίζει στο φως του Δημιουργού, θα γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού, σίγουρα θα παραδίδεται στο κράτος Του και σίγουρα θα γίνεται μάρτυρας των θαυμαστών Του πράξεων, μάρτυρας της εξουσίας Του. Είναι περιττό να λεχθεί πως ένας τέτοιος άνθρωπος θα χαίρει σίγουρα της αγάπης και της αποδοχής του Δημιουργού, ενώ μόνο ένας τέτοιος άνθρωπος μπορεί να διατηρεί ήρεμη στάση προς τον θάνατο και να καλωσορίσει την τελευταία καμπή της ζωής με χαρά. Κάποιος που είναι προφανές πως αυτή ήταν η στάση που διατηρούσε προς τον θάνατο ήταν ο Ιώβ. Ο Ιώβ ήταν σε θέση να δεχθεί με ευχαρίστηση την τελική καμπή της ζωής και, έχοντας ολοκληρώσει ομαλά το ταξίδι της ζωής του και ολοκληρώσει την αποστολή του στη ζωή, επέστρεψε για να βρεθεί στο πλευρό του Δημιουργού.

5. Οι επιδιώξεις και οι απολαβές του Ιώβ στη ζωή, του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο

Στις Γραφές λέει για τον Ιώβ: «Και ετελεύτησεν ο Ιώβ, γέρων και πλήρης ημερών» (Ιώβ 42:17). Αυτό σημαίνει πως όταν πέθανε ο Ιώβ, δεν μετάνιωνε για τίποτα και δεν αισθανόταν πόνο, αλλά αναχώρησε από τον κόσμο αυτό με φυσικό τρόπο. Όπως γνωρίζουν όλοι, ο Ιώβ ήταν άνθρωπος που, όσο ζούσε, σεβόταν τον Θεό και απέφευγε το κακό. Οι πράξεις του επιδοκιμάζονταν από τον Θεό και μνημονεύονταν από τους ανθρώπους, και η ζωή του μπορεί να ειπωθεί ότι είχε αξία και σημασία που ξεπερνούσε τις ζωές όλων των άλλων. Ο Ιώβ απολάμβανε τις ευλογίες του Θεού, ο Θεός τον αποκαλούσε δίκαιο στη γη, ενώ δοκιμάστηκε, επίσης, από τον Θεό και μπήκε σε πειρασμό από τον Σατανά. Κατέθεσε μαρτυρία για τον Θεό και δίκαια αποκαλούταν από τον Θεό δίκαιος άνθρωπος. Κατά τις πολλές δεκαετίες που ακολούθησαν μετά τη δοκιμασία του από τον Θεό, έζησε μια ζωή που ήταν ακόμα πιο πολύτιμη, γεμάτη νόημα, σταθερή και ήρεμη από πριν. Λόγω των δίκαιων πράξεών του, ο Θεός τον δοκίμασε, και επίσης λόγω των δίκαιων πράξεών του, ο Θεός τού εμφανίστηκε και του μίλησε απευθείας. Έτσι, στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη δοκιμασία του, ο Ιώβ κατάλαβε και εκτίμησε την αξία της ζωής με πιο απτό τρόπο, απέκτησε βαθύτερη κατανόηση για την κυριαρχία του Δημιουργού, όπως και απέκτησε πιο ακριβή και σαφή γνώση του τρόπου με τον οποίο ο Δημιουργός απονέμει και παίρνει πίσω τις ευλογίες Του. Το Βιβλίο του Ιώβ καταγράφει πως ο Ιεχωβά Θεός απένειμε ακόμα μεγαλύτερες ευλογίες στον Ιώβ από αυτές που του είχε απονείμει πριν, βάζοντας έτσι τον Ιώβ σε ακόμα καλύτερη θέση για να γνωρίσει την κυριαρχία του Δημιουργού και να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο. Έτσι, όταν ο Ιώβ γέρασε και αντιμετώπισε τον θάνατο, σίγουρα δεν ήταν αγχωμένος για την περιουσία του. Δεν είχε ανησυχίες, τίποτα για το οποίο να μετάνιωνε και, φυσικά, δεν φοβόταν τον θάνατο, διότι πέρασε όλη τη ζωή του βαδίζοντας στον δρόμο του σεβασμού στον Θεό και της αποφυγής του κακού. Δεν είχε λόγο να ανησυχεί για το τέλος του. Πόσοι άνθρωποι σήμερα θα μπορούσαν να ενεργήσουν κατά τον ίδιο τρόπο που ενήργησε ο Ιώβ όταν ήταν αντιμέτωπος με τον θάνατό του; Γιατί δεν είναι κανείς ικανός να διατηρήσει μια τέτοια απλή εξωτερική συμπεριφορά; Υπάρχει μόνο ένας λόγος: Ο Ιώβ έζησε τη ζωή του στην υποκειμενική επιδίωξη της πίστης, της αναγνώρισης και της υποταγής στην κυριαρχία του Θεού, και ήταν με αυτήν την πίστη, την αναγνώριση και την υποταγή που πέρασε τις σημαντικές καμπές στη ζωή, βίωσε τα τελευταία του χρόνια και υποδέχτηκε την τελική καμπή της ζωής του. Ανεξάρτητα από ό,τι δοκίμασε ο Ιώβ, οι επιδιώξεις και οι στόχοι του στη ζωή ήταν όχι επώδυνοι, αλλά ευτυχισμένοι. Ήταν ευτυχισμένος, όχι μόνο λόγω των ευλογιών ή της έγκρισης που του απονεμήθηκαν από τον Δημιουργό, αλλά, ιδίως, λόγω των επιδιώξεων και των στόχων της ζωής του, λόγω της αυξανόμενης γνώσης και της πραγματικής κατανόησης της κυριαρχίας του Δημιουργού που απέκτησε μέσω του σεβασμού του στον Θεό και της αποφυγής του κακού και, επιπλέον, λόγω της προσωπικής του εμπειρίας, ως υποκείμενο της κυριαρχίας του Δημιουργού, των θαυμαστών πράξεων του Θεού, καθώς και των τρυφερών και αλησμόνητων εμπειριών και αναμνήσεων της αλληλεπίδρασης, της γνωριμίας και της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Ο Ιώβ ήταν ευτυχισμένος λόγω της παρηγοριάς και της χαράς που πήγαζαν από τη γνώση των προθέσεων του Δημιουργού· λόγω του φόβου Θεού που ανέκυψε αφού είδε πως Αυτός είναι μεγάλος, θαυμάσιος, αγαπητός και πιστός. Ο Ιώβ ήταν ικανός να αντιμετωπίσει τον θάνατο δίχως μαρτύριο επειδή ήξερε πως πεθαίνοντας θα επέστρεφε στο πλευρό του Δημιουργού. Ήταν οι επιδιώξεις και οι απολαβές του στη ζωή που του επέτρεψαν να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο, του επέτρεψαν να αντιμετωπίσει ήρεμα την προοπτική να του πάρει πίσω τη ζωή ο Δημιουργός και, επιπλέον, του επέτρεψαν να σταθεί όρθιος, άσπιλος και αμέριμνος, ενώπιον του Δημιουργού. Στις μέρες μας, μπορούν οι άνθρωποι να επιτύχουν το είδος της ευτυχίας που κατείχε ο Ιώβ; Εσείς, έχετε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να το κάνετε; Εφόσον οι άνθρωποι στις μέρες μας έχουν αυτές τις προϋποθέσεις, τότε γιατί αδυνατούν να ζήσουν ευτυχισμένοι, όπως ζούσε ο Ιώβ; Γιατί αδυνατούν να ξεφύγουν από το μαρτύριο του φόβου του θανάτου; Όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τον θάνατο, μερικοί άνθρωποι ουρούν ανεξέλεγκτα· άλλοι τρέμουν, λιποθυμούν, επιτίθενται φραστικά κατά Ουρανού και ανθρώπου· κάποιοι ακόμα θρηνούν και κλαίνε. Αυτά, σε καμία περίπτωση δεν είναι οι φυσικές αντιδράσεις που σημειώνονται ξαφνικά όταν πλησιάζει ο θάνατος. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται κατά τους ντροπιαστικούς αυτούς τρόπους κυρίως επειδή, βαθιά μέσα στην καρδιά τους, φοβούνται τον θάνατο, επειδή δεν έχουν σαφή γνώση και εκτίμηση της κυριαρχίας και των διευθετήσεων του Θεού και, πόσο μάλλον, πραγματική υποταγή σε αυτά. Οι άνθρωποι αντιδρούν μ’ αυτόν τον τρόπο επειδή δεν θέλουν τίποτε άλλο παρά να διευθετούν και να κυβερνούν τα πάντα οι ίδιοι, να ελέγχουν τη μοίρα τους, την ίδια τους τη ζωή και τον θάνατο. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που οι άνθρωποι δεν είναι ποτέ ικανοί να ξεφύγουν από τον φόβο του θανάτου.

6. Μόνο αν κάποιος αποδεχθεί την κυριαρχία του Δημιουργού μπορεί να επιστρέψει στο πλευρό Του

Όταν κάποιος δεν έχει σαφή γνώση και εμπειρία της κυριαρχίας του Θεού και των διευθετήσεών Του, η γνώση του για τη μοίρα και τον θάνατο θα είναι απαραίτητα ασυνάρτητη. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν ξεκάθαρα πως τα πάντα βρίσκονται στην παλάμη του Θεού, δεν συνειδητοποιούν πως τα πάντα υπόκεινται στον έλεγχο και την κυριαρχία του Θεού, και δεν αναγνωρίζουν πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να απαλλαγεί ή να ξεφύγει από τέτοια κυριαρχία. Γι’ αυτόν τον λόγο, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τον θάνατο, τα τελευταία τους λόγια, οι ανησυχίες τους και τα όσα μετανιώνουν, δεν έχουν τέλος. Τους επιβαρύνουν τόσα φορτία, τόση απροθυμία και τόση σύγχυση. Αυτό τους οδηγεί στο να φοβούνται τον θάνατο. Για κάθε άνθρωπο που γεννιέται σ’ αυτόν τον κόσμο, η γέννηση είναι αναγκαία και ο θάνατος αναπόφευκτος· κανείς δεν μπορεί να υπερβεί αυτή ροή των πραγμάτων. Αν κάποιος επιθυμεί να αποχωρήσει από αυτόν τον κόσμο ανώδυνα, αν θέλει να είναι ικανός να αντιμετωπίσει την τελική καμπή της ζωής δίχως δισταγμό και ανησυχίες, ο μόνος τρόπος είναι να μη μετανιώνει για τίποτα. Και ο μόνος τρόπος για να αποχωρήσει χωρίς να μετανιώνει για τίποτα είναι να γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού, να γνωρίζει την εξουσία Του, και να υποτάσσεται σε αυτές. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να μείνει μακριά από τις ανθρώπινες διαμάχες, από το κακό, από τη σκλαβιά του Σατανά, και μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζήσει μια ζωή σαν του Ιώβ, καθοδηγούμενη και ευλογημένη από τον Δημιουργό, μια ζωή ελεύθερη και απελευθερωμένη, μια ζωή με αξία και νόημα, μια ζωή έντιμη και ειλικρινή. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να υποταχθεί, σαν τον Ιώβ, στις δοκιμασίες και τις στερήσεις του Δημιουργού, στις ενορχηστρώσεις και τις διευθετήσεις του Δημιουργού. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να λατρεύει τον Δημιουργό καθ’ όλη τη ζωή του, να κερδίσει την έγκρισή Του, όπως ο Ιώβ, και να ακούσει τη φωνή Του, να Τον δει να εμφανίζεται. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζήσει και να πεθάνει ευτυχισμένος, όπως ο Ιώβ, δίχως πόνο, δίχως ανησυχίες, δίχως να μετανιώνει για τίποτα. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζει στο φως, όπως ο Ιώβ, να περνά καθεμία από τις καμπές της ζωής στο φως, να ολοκληρώσει ομαλά το ταξίδι του στο φως, να αντεπεξέλθει επιτυχώς στην αποστολή του —να δοκιμάσει, να μάθει και να γνωρίσει, ως δημιουργημένο ον, την κυριαρχία του Δημιουργού— και να αποβιώσει στο φως και να σταθεί για πάντα στο πλευρό του Δημιουργού σαν ένα δημιουργημένο ανθρώπινο ον που Αυτός εγκρίνει.

«Ο Λόγος», τόμ. 2: «Σχετικά με το να γνωρίζει κανείς τον Θεό», Ο ίδιος ο Θεός, ο μοναδικός Γ΄