Μετά από τόση φασαρία και αναστάτωση, τόσες στενοχώριες και απογοητεύσεις, μετά από τόσες χαρές και λύπες, τόσα σκαμπανεβάσματα, μετά από τόσα αξέχαστα χρόνια, αφού έχει δει την εναλλαγή των εποχών ξανά και ξανά, ο άνθρωπος περνά τα σημαντικά ορόσημα της ζωής δίχως προειδοποίηση και, μέσα σε μια στιγμή, βρίσκεται να διανύει τα τελευταία του χρόνια. Τα σημάδια του χρόνου είναι αποτυπωμένα σε όλο του το κορμί: Δεν μπορεί πια να σταθεί με το κορμί ίσιο, τα σκουρόχρωμα μαλλιά στο κεφάλι του γίνονται άσπρα, τα λαμπερά και φωτεινά του μάτια γίνονται σκοτεινά και θολωμένα, ενώ η λεία και μαλακή του επιδερμίδα ρυτιδώνει και γεμίζει κηλίδες. Η ακοή του φθίνει, τα δόντια του κουνιούνται και πέφτουν, οι αντιδράσεις του επιβραδύνονται, οι κινήσεις του γίνονται αργές… Στο σημείο αυτό, έχει αποχαιρετήσει ολοκληρωτικά τα παθιασμένα χρόνια της νιότης του και έχει εισέλθει στο σούρουπο της ζωής του: τα γηρατειά. Στη συνέχεια, θα αντιμετωπίσει τον θάνατο —την τελευταία καμπή στην ανθρώπινη ζωή.

1. Μόνο ο Δημιουργός έχει τη δύναμη της ζωής και του θανάτου πάνω στον άνθρωπο

Αν η γέννηση κάποιου είχε προκαθοριστεί από την προηγούμενη ζωή του, τότε ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος αυτής της μοίρας. Αν η γέννηση κάποιου είναι η αρχή της αποστολής του σ’ αυτή τη ζωή, τότε ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος αυτής της αποστολής. Εφόσον ο Δημιουργός έχει προσδιορίσει ένα σταθερό σύνολο συνθηκών για τη γέννηση κάποιου, είναι αυτονόητο πως έχει επίσης διευθετήσει και ένα σταθερό σύνολο συνθηκών για τον θάνατό του. Με άλλα λόγια, κανείς δεν γεννιέται τυχαία, κανενός ο θάνατος δεν είναι απροσδόκητος, ενώ η γέννηση και ο θάνατος συνδέονται απαραίτητα με την προηγούμενη και την παρούσα ζωή κάποιου. Οι συνθήκες της γέννησης και του θανάτου κάποιου προαποφασίζονται και οι δύο από τον Δημιουργό· αυτό είναι το πεπρωμένο ενός ανθρώπου, η μοίρα του. Όπως και με τη γέννηση κάποιου, ο θάνατος κάθε ανθρώπου θα λάβει χώρα υπό διαφορετικό σύνολο ειδικών συνθηκών, γι’ αυτό και ποικίλλει η διάρκεια ζωής των ανθρώπων και υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι και χρόνοι θανάτου. Μερικοί άνθρωποι είναι δυνατοί και γεροί, κι όμως πεθαίνουν πρόωρα· άλλοι είναι αδύναμοι και ασθενικοί, κι όμως ζουν μέχρι τα γεράματα και αποβιώνουν γαλήνια. Μερικοί πεθαίνουν από μη φυσικά αίτια και άλλοι από φυσικά. Οι ζωές μερικών φτάνουν στο τέλος τους μακριά από το σπίτι τους, ενώ άλλοι κλείνουν τα μάτια τους για τελευταία φορά με τα αγαπημένα τους πρόσωπα στο πλευρό τους. Μερικοί άνθρωποι πεθαίνουν στον αέρα, άλλοι κάτω από τη γη. Μερικοί βυθίζονται κάτω από το νερό, άλλοι χάνονται σε καταστροφές. Μερικοί πεθαίνουν το πρωί, άλλοι το βράδυ… Όλοι θέλουν μια επιφανή γέννηση, μια λαμπρή ζωή και έναν ένδοξο θάνατο, αλλά κανείς δεν μπορεί να υπερβεί την ίδια του τη μοίρα, κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από την κυριαρχία του Δημιουργού. Αυτή είναι η ανθρώπινη μοίρα. Ο άνθρωπος μπορεί να καταστρώνει κάθε λογής σχέδια για το μέλλον του, αλλά κανείς δεν μπορεί να σχεδιάσει τον τρόπο και τον χρόνο της γέννησής του και της αναχώρησής του από τον κόσμο. Παρόλο που οι άνθρωποι κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν και να αντισταθούν στην έλευση του θανάτου, εν αγνοία τους ο θάνατος πλησιάζει σιωπηλά. Κανείς δεν γνωρίζει πότε ή πώς θα πεθάνει, πόσο μάλλον πού θα συμβεί. Προφανώς, δεν είναι η ανθρωπότητα αυτή που κρατά τη δύναμη της ζωής και του θανάτου, ούτε κάποιο ον στον φυσικό κόσμο, αλλά ο Δημιουργός, η εξουσία του οποίου είναι μοναδική. Η ζωή και ο θάνατος της ανθρωπότητας δεν είναι το προϊόν κάποιου νόμου του φυσικού κόσμου, αλλά μια συνέπεια της κυριαρχίας της εξουσίας του Δημιουργού.

2. Αυτός που δεν γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού θα καταδιώκεται από τον φόβο του θανάτου

Όταν κάποιος φτάνει στην τρίτη ηλικία, η πρόκληση που αντιμετωπίζει δεν είναι το πώς θα προσφέρει τα απαραίτητα στην οικογένειά του ή το πώς θα εκπληρώσει τις μεγάλες του φιλοδοξίες στη ζωή, αλλά το πώς θα αποχαιρετήσει τη ζωή του, πώς θα συναντήσει το τέλος της ζωής του, πώς θα βάλει την τελεία στο τέλος της ίδιας του της ύπαρξης. Παρόλο που, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως οι άνθρωποι δίνουν ελάχιστη προσοχή στον θάνατο, κανείς δεν μπορεί να αποφύγει να εξερευνήσει το θέμα, γιατί κανείς δεν γνωρίζει αν υπάρχει κάποιος άλλος κόσμος στην άλλη άκρη του θανάτου, ένας κόσμος που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιληφθούν ή να νιώσουν, ένας κόσμος για τον οποίο δεν γνωρίζουν τίποτα. Αυτό κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται να αντιμετωπίσουν τον θάνατο ευθέως, να φοβούνται να τον αντιμετωπίσουν όπως θα έπρεπε και, αντ’ αυτού, κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν το θέμα. Έτσι, γεμίζει κάθε άνθρωπο με τρόμο για τον θάνατο, προσθέτει ένα πέπλο μυστηρίου σ’ αυτό το αναπόφευκτο γεγονός της ζωής και ρίχνει μια διαρκή σκιά πάνω από την καρδιά κάθε ανθρώπου.

Όταν κάποιος νιώθει το σώμα του να εξασθενεί, όταν αισθάνεται πως πλησιάζει στον θάνατο, τότε αισθάνεται έναν ακαθόριστο τρόμο, έναν απερίγραπτο φόβο. Ο φόβος του θανάτου κάνει κάποιον να αισθάνεται ακόμα πιο μόνος και αβοήθητος, και τότε είναι που ρωτά τον εαυτό του: Από πού προήλθε ο άνθρωπος; Πού πηγαίνει; Έτσι θα πεθάνει ο άνθρωπος, με τη ζωή του να τον έχει προσπεράσει; Αυτή είναι η τελεία που σηματοδοτεί το τέλος της ζωής του ανθρώπου; Ποιο είναι, εν τέλει, το νόημα της ζωής; Ποια είναι, τελικά, η αξία της ζωής; Πρόκειται για δόξα και πλούτη; Πρόκειται για την ανατροφή μιας οικογένειας;… Ανεξάρτητα από το αν κάποιος έχει σκεφτεί τα συγκεκριμένα ερωτήματα και ανεξάρτητα από το πόσο πολύ φοβάται τον θάνατο, στα βάθη της καρδιάς κάθε ανθρώπου υπάρχει πάντοτε η επιθυμία να ερευνήσει τα μυστήρια, υπάρχει ένα αίσθημα έλλειψης κατανόησης για τη ζωή, ενώ, μαζί μ’ αυτά, υπάρχει και συναισθηματισμός για τον κόσμο και μια απροθυμία να φύγει. Ίσως κανείς να μην μπορεί να διατυπώσει ξεκάθαρα τι ακριβώς φοβάται ο άνθρωπος, τι ακριβώς θέλει να ερευνήσει, για τι ακριβώς γίνεται συναισθηματικός και τι διστάζει να αφήσει πίσω…

Επειδή φοβούνται τον θάνατο, οι άνθρωποι ανησυχούν υπερβολικά· επειδή φοβούνται τον θάνατο, υπάρχουν πάρα πολλά που δεν μπορούν να αποχωριστούν. Όταν βρίσκονται κοντά στον θάνατο, μερικοί άνθρωποι ανησυχούν για το ένα και το άλλο· ανησυχούν για τα παιδιά τους, τα αγαπημένα τους πρόσωπα, την περιουσία τους, λες και με την ανησυχία μπορούν να σβήσουν το μαρτύριο και τον τρόμο που επιφέρει ο θάνατος· λες και με το να διατηρούν μια κάποια οικειότητα με εκείνους που είναι εν ζωή, μπορούν να ξεφύγουν από την ανημποριά και τη μοναξιά που συνοδεύουν τον θάνατο. Στα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς υπάρχει ένας νεοφανής φόβος· ο φόβος πως θα αποχωριστεί κανείς τα αγαπημένα του πρόσωπα, πως δεν θα ξαναδεί τον γαλανό ουρανό, δεν θα αντικρίσει ξανά τον υλικό κόσμο. Μια μοναχική ψυχή που είναι συνηθισμένη στη συντροφιά των αγαπημένων της προσώπων, είναι απρόθυμη να αφεθεί και να αναχωρήσει, ολομόναχη, για έναν άγνωστο, μη οικείο κόσμο.

3. Ένας άνθρωπος που δαπανά τη ζωή του στην αναζήτηση δόξας και πλούτου, θα τα χάσει μπροστά στον θάνατο

Χάρη στην κυριαρχία και το πεπρωμένο από τον Δημιουργό, μια μοναχική ψυχή που ξεκίνησε με τίποτα στο όνομά της, αποκτά γονείς και οικογένεια, την ευκαιρία να γίνει μέλος της ανθρώπινης φυλής, την ευκαιρία να δοκιμάσει την ανθρώπινη ζωή και να δει τον κόσμο· αποκτά, επίσης, την ευκαιρία να δοκιμάσει την κυριαρχία του Δημιουργού, να γνωρίσει την εξοχότητα της δημιουργίας Του και, το κυριότερο, να γνωρίσει και να υπαχθεί στην εξουσία του Δημιουργού. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εκμεταλλεύονται αυτή τη σπάνια και φευγαλέα ευκαιρία. Ο άνθρωπος εξαντλεί την ενέργεια μιας ζωής στη μάχη του ενάντια στη μοίρα, σπαταλάει όλο του τον χρόνο στο να τρέχει πέρα-δώθε προσπαθώντας να ταΐσει την οικογένειά του και στο να πηγαινοέρχεται μεταξύ πλούτου και κύρους. Τα πράγματα που εκτιμούν περισσότερο οι άνθρωποι είναι η οικογένεια, τα χρήματα και η δόξα· αυτά θεωρούν ως τα πολυτιμότερα πράγματα στη ζωή. Όλοι οι άνθρωποι παραπονιούνται για τη μοίρα τους, ωστόσο, εξακολουθούν να παραχώνουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους τα ερωτήματα που είναι πιο επιτακτικό να εξετάσουν και να κατανοήσουν: γιατί ζει ο άνθρωπος, πώς πρέπει να ζει ο άνθρωπος, ποια είναι η αξία και το νόημα της ζωής. Καθ’ όλη τη ζωή τους, από όσα χρόνια κι αν αποτελείται αυτή, απλώς τρέχουν ασταμάτητα αναζητώντας δόξα και πλούτη, μέχρι που τους αφήνει η νιότη τους, μέχρι που γκριζάρουν και γεμίζουν ρυτίδες· μέχρι που βλέπουν πως η δόξα και τα πλούτη δεν μπορούν να σταματήσουν την κατρακύλα κάποιου προς τα γηρατειά, πως τα χρήματα δεν μπορούν να γεμίσουν το κενό της καρδιάς· μέχρι που καταλαβαίνουν πως κανείς δεν εξαιρείται από τον νόμο της γέννησης, της γήρανσης, της αρρώστιας και του θανάτου, και πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτά που του επιφυλάσσει η μοίρα. Μόνο όταν υποχρεούνται να αντιμετωπίσουν την τελική καμπή της ζωής κατανοούν πραγματικά πως ακόμα κι αν κάποιος έχει περιουσιακά στοιχεία αξίας εκατομμυρίων, ακόμα κι αν κάποιος είναι προνομιούχος και υψηλά ιστάμενο πρόσωπο, κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τον θάνατο και κάθε άνθρωπος θα επιστρέψει στην αρχική του θέση: μια μοναχική ψυχή με τίποτα στο όνομά της. Όταν οι άνθρωποι έχουν γονείς, πιστεύουν πως οι γονείς τους είναι τα πάντα· όταν οι άνθρωποι έχουν περιουσία, πιστεύουν πως τα χρήματα είναι ο κύριος πυλώνας του ανθρώπου, πως είναι το μέσο με το οποίο ζει· όταν οι άνθρωποι έχουν κύρος, προσκολλούνται στενά σ’ αυτό και θα ρίσκαραν τη ζωή τους για χάρη του. Μόνο όταν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αφήσουν αυτόν τον κόσμο, συνειδητοποιούν πως τα πράγματα στα οποία δαπάνησαν τη ζωή τους επιδιώκοντας δεν είναι τίποτα άλλο παρά παροδικά σύννεφα, κανένα από τα οποία δεν μπορούν κρατήσουν, κανένα από τα οποία δεν μπορούν να πάρουν μαζί τους, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να τους απαλλάξει από τον θάνατο, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να προσφέρει συντροφιά ή παρηγοριά σε μια μοναχική ψυχή στον δρόμο της επιστροφής και, ιδίως, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να προσφέρει σωτηρία στον άνθρωπο, να του επιτρέψει να υπερβεί τον θάνατο. Η δόξα και τα πλούτη που αποκτά κανείς στον υλικό κόσμο, του δίνουν παροδική ικανοποίηση, απολαύσεις της στιγμής, ψευδή αίσθηση άνεσης και τον κάνουν να χάσει τον δρόμο του. Έτσι, οι άνθρωποι, καθώς χτυπιούνται στην αχανή θάλασσα της ανθρωπότητας, λαχταρώντας γαλήνη, παρηγοριά και ηρεμία της καρδιάς, καταπίνονται ξανά και ξανά από τα κύματα. Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν βρει ακόμα απαντήσεις στα ερωτήματα που είναι σημαντικότερο να κατανοήσουν —από πού προέρχονται, γιατί ζουν, πού πηγαίνουν, και ούτω καθεξής— ξελογιάζονται από τη δόξα και τα πλούτη, παραπλανιούνται και ελέγχονται από αυτά και χάνονται οριστικά. Ο χρόνος περνάει γρήγορα· τα χρόνια περνούν εν ριπή οφθαλμού· πριν κανείς το καταλάβει, έχει αποχαιρετήσει τα καλύτερα χρόνια της ζωής του. Όταν κάποιος πρόκειται σύντομα να αποχωρήσει από τον κόσμο, συνειδητοποιεί σταδιακά πως τα πάντα στον κόσμο ξεμακραίνουν και πως δεν μπορεί πια να κρατήσει τα πράγματα που κατείχε· τότε, νιώθει πραγματικά πως ακόμα δεν του ανήκει τίποτα, όπως ένα βρέφος που κλαίει όταν μόλις έχει έρθει στον κόσμο. Στο σημείο αυτό, αναγκάζεται να στοχαστεί αυτά που έχει κάνει στη ζωή, την αξία τού να είσαι ζωντανός, τη σημασία της, το γιατί έρχεται κανείς στον κόσμο· επίσης, στο σημείο αυτό, θέλει να μάθει όλο και περισσότερο αν υπάρχει κάποια επόμενη ζωή, αν υπάρχει πραγματικά παράδεισος, αν υπάρχει πραγματικά τιμωρία… Όσο περισσότερο πλησιάζει κανείς στον θάνατο, τόσο περισσότερο θέλει να κατανοήσει το νόημα της ζωής· όσο περισσότερο πλησιάζει στον θάνατο, τόσο πιο άδεια φαίνεται η καρδιά του· όσο περισσότερο πλησιάζει στον θάνατο, τόσο πιο αβοήθητος νιώθει· έτσι, ο φόβος του για τον θάνατο μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι συμπεριφέρονται έτσι καθώς προσεγγίζουν τον θάνατο: Πρώτον, πρόκειται να χάσουν τη δόξα και τα πλούτη στα οποία στηριζόταν η ζωή τους, όπως και πρόκειται να αφήσουν πίσω καθετί ορατό στον κόσμο· δεύτερον, πρόκειται να αντιμετωπίσουν, ολομόναχοι, έναν μη οικείο κόσμο, ένα μυστηριώδες, άγνωστο βασίλειο, στο οποίο φοβούνται να πατήσουν το πόδι τους, στο οποίο δεν έχουν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο και κανένα μέσο διαβίωσης. Για τους δύο αυτούς λόγους, καθένας που αντιμετωπίζει τον θάνατο νιώθει ανήσυχος, δοκιμάζει έναν πανικό και ένα αίσθημα ανημποριάς που ποτέ πριν δεν είχε αισθανθεί. Μόνο όταν οι άνθρωποι φτάνουν πραγματικά σ’ αυτό το σημείο, συνειδητοποιούν πως το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβει κανείς όταν πατήσει το πόδι του στη γη είναι το εξής: από πού προέρχονται οι άνθρωποι, γιατί ζουν, ποιος υπαγορεύει την ανθρώπινη μοίρα, ποιος φροντίζει και έχει κυριαρχία πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή η γνώση είναι το πραγματικό μέσο με το οποίο ζει κανείς, η απαραίτητη βάση για την ανθρώπινη επιβίωση, όχι το να μαθαίνει κανείς πώς να παρέχει για την οικογένειά του ή πώς να αποκτήσει δόξα και πλούτη, όχι το να μαθαίνει πώς να ξεχωρίσει από το πλήθος ή πώς να ζήσει μια πιο άνετη ζωή, πόσο μάλλον να μαθαίνει πώς να διαπρέπει και πώς να ανταγωνίζεται επιτυχώς τους άλλους. Παρόλο που οι διάφορες τεχνικές επιβίωσης, στις οποίες οι άνθρωποι δαπανούν τη ζωή τους για να κατακτήσουν άριστα, μπορούν να προσφέρουν πληθώρα υλικών ανέσεων, ποτέ δεν φέρνουν στην καρδιά τους πραγματική γαλήνη και παρηγοριά, αλλά, αντιθέτως, κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν διαρκώς τον δρόμο τους, να δυσκολεύονται να ελέγξουν τον εαυτό τους, να χάνουν κάθε ευκαιρία να μάθουν το νόημα της ζωής· αυτές οι τεχνικές επιβίωσης δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ανησυχίας για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζει κανείς σωστά τον θάνατο. Με αυτόν τον τρόπο, οι ζωές των ανθρώπων καταστρέφονται. Ο Δημιουργός συμπεριφέρεται δίκαια σε όλους, δίνοντας σε όλους μια ολόκληρη ζωή από ευκαιρίες για να βιώσουν και να γνωρίσουν την κυριαρχία Του, ωστόσο, μόνο όταν πλησιάζει ο θάνατος, μόνο όταν η σκιά του θανάτου κρέμεται πάνω από κάποιον, ξεκινά αυτός να βλέπει το φως, αλλά τότε είναι πολύ αργά.

Οι άνθρωποι ξοδεύουν τη ζωή τους κυνηγώντας χρήματα και δόξα· πιάνονται από τα πράγματα αυτά, νομίζοντας πως είναι τα μόνα τους μέσα διαβίωσης, λες και έχοντάς τα μπορούν να συνεχίσουν να ζουν, μπορούν να απαλλάξουν τον εαυτό τους από τον θάνατο. Ωστόσο, μόνο όταν είναι κοντά στον θάνατο συνειδητοποιούν πόσο μακριά είναι αυτά τα πράγματα από αυτούς, πόσο αδύναμοι είναι μπροστά στον θάνατο, πόσο εύκολα παραλύουν, πόσο μόνοι και αβοήθητοι είναι, μην έχοντας πουθενά να στραφούν. Συνειδητοποιούν πως η ζωή δεν αγοράζεται με χρήματα ή δόξα, πως όσο πλούσιος κι αν είναι ένας άνθρωπος και όσο εξέχουσα κι αν είναι η θέση του, όλοι οι άνθρωποι είναι εξίσου φτωχοί και ασήμαντοι μπροστά στον θάνατο. Συνειδητοποιούν πως τα χρήματα δεν αγοράζουν ζωή, πως η δόξα δεν μπορεί να σβήσει τον θάνατο και πως ούτε τα χρήματα, ούτε και η δόξα μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή ενός ανθρώπου κατά ένα λεπτό, κατά ένα δευτερόλεπτο. Όσο περισσότερο νιώθουν έτσι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο λαχταρούν να συνεχίσουν να ζουν· όσο περισσότερο νιώθουν έτσι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο τρέμουν τον επικείμενο θάνατο. Μόνο στο σημείο αυτό συνειδητοποιούν πραγματικά πως η ζωή τους δεν ανηκει σ’ αυτούς, πως δεν είναι δική τους για να την ελέγξουν, πως ο άνθρωπος δεν έχει λόγο στο αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει, πως όλα αυτά είναι πέρα από τον έλεγχό του.

4. Αν υποταχθείς στο κράτος του Δημιουργού, θα αντιμετωπίσεις τον θάνατο ήρεμα

Τη στιγμή που γεννιέται ένας άνθρωπος, μια μοναχική ψυχή ξεκινά την εμπειρία της σχετικά με τη ζωή στη γη, την εμπειρία της σχετικά με την εξουσία του Δημιουργού, την οποία έχει διευθετήσει γι’ αυτήν ο Δημιουργός. Είναι περιττό να λεχθεί πως, για τον άνθρωπο, την ψυχή, αυτή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να αποκτήσει γνώση για την κυριαρχία του Δημιουργού, να γνωρίσει την εξουσία Του και να τη δοκιμάσει προσωπικά. Οι άνθρωποι ζουν τη ζωή τους σύμφωνα με τους νόμους της μοίρας που έχει καθορίσει γι’ αυτούς ο Δημιουργός και, για κάθε λογικό άνθρωπο με συνείδηση, το να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Δημιουργού και να γνωρίσει την εξουσία Του στο πέρας των πολλών δεκαετιών του στη γη, δεν είναι κάτι το δύσκολο. Επομένως, θα έπρεπε να είναι πολύ εύκολο για κάθε άνθρωπο να αναγνωρίσει, μέσα από τις εμπειρίες της ζωής του κατά τη διάρκεια των πολλών δεκαετιών, πως κάθε ανθρώπινη μοίρα είναι προκαθορισμένη, όπως και να κατανοήσει ή να συνοψίσει τι σημαίνει να είσαι ζωντανός. Την ίδια ώρα που αποδέχεται κανείς αυτά τα μαθήματα ζωής, θα καταλάβει, σταδιακά, από πού προέρχεται η ζωή και θα κατανοήσει τι χρειάζεται πραγματικά η καρδιά, τι θα τον οδηγήσει στο πραγματικό μονοπάτι της ζωής και ποια πρέπει να είναι η αποστολή και ο στόχος της ανθρώπινης ζωής· επιπλέον, θα αναγνωρίσει, σταδιακά, πως αν δεν λατρεύει τον Δημιουργό, αν δεν υπάγεται στο κράτος Του, τότε, όταν αντιμετωπίσει τον θάνατο —όταν η ψυχή πρόκειται να αντιμετωπίσει ξανά τον Δημιουργό— η καρδιά του θα είναι γεμάτη απεριόριστο τρόμο και αγωνία. Αν ένας άνθρωπος υπάρχει στον κόσμο για αρκετές δεκαετίες κι ακόμα δεν γνωρίζει από πού προέρχεται η ανθρώπινη ζωή, ακόμα δεν αναγνωρίζει σε ποιανού την παλάμη βρίσκεται η ανθρώπινη μοίρα, τότε δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει τον θάνατο ήρεμα. Ένας άνθρωπος που έχει αποκτήσει τη γνώση της κυριαρχίας του Δημιουργού αφού έχει βιώσει αρκετές δεκαετίες ζωής, είναι ένας άνθρωπος με σωστή εκτίμηση για το νόημα και την αξία της ζωής, ένας άνθρωπος με βαθιά γνώση για τον σκοπό της ζωής, με πραγματική εμπειρία και κατανόηση της κυριαρχίας του Δημιουργού και, πολύ περισσότερο, ένας άνθρωπος ικανός να υποταχθεί στην εξουσία του Δημιουργού. Ένας τέτοιος άνθρωπος κατανοεί το νόημα της δημιουργίας της ανθρωπότητας από τον Δημιουργό, κατανοεί πως ο άνθρωπος πρέπει να λατρεύει τον Δημιουργό, πως όσα κατέχει ο άνθρωπος προέρχονται από τον Δημιουργό και πως θα επιστρέψουν, μια μέρα που δεν αργεί, σ’ Αυτόν· ένας τέτοιος άνθρωπος κατανοεί πως ο Δημιουργός διευθετεί τη γέννηση του ανθρώπου και έχει κυριαρχία επί του θανάτου του ανθρώπου, και πως η ζωή και ο θάνατος προκαθορίζονται από την εξουσία του Δημιουργού. Έτσι, όταν κάποιος κατανοήσει πραγματικά τα πράγματα αυτά, θα μπορεί, αβίαστα, να αντιμετωπίσει τον θάνατο ήρεμα, να παραμερίσει όλα τα επίγεια υπάρχοντά του ήσυχα, να δεχθεί και να υποταχθεί με ευχαρίστηση σε όλα όσα ακολουθούν και να καλωσορίσει την τελευταία καμπή της ζωής που έχει διευθετήσει ο Δημιουργός, αντί να την τρέμει στα τυφλά και να αγωνίζεται ενάντιά της. Αν κάποιος βλέπει τη ζωή σαν μια ευκαιρία για να δοκιμάσει την κυριαρχία του Δημιουργού και να γνωρίσει την εξουσία Του, αν βλέπει τη ζωή του σαν μια σπάνια ευκαιρία για να εκτελέσει το καθήκον του ως ένα δημιουργημένο ανθρώπινο ον και να εκπληρώσει την αποστολή του, τότε θα έχει απαραίτητα τη σωστή αντίληψη για τη ζωή, θα ζήσει μια ζωή ευλογημένη και καθοδηγούμενη από τον Δημιουργό, θα βαδίζει στο φως του Δημιουργού, θα γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού, θα υπάγεται στο κράτος Του και θα γίνεται μάρτυρας των θαυμαστών Του πράξεων και της εξουσίας Του. Είναι περιττό να λεχθεί πως ένας τέτοιος άνθρωπος θα χαίρει απαραίτητα της αγάπης και της αποδοχής του Δημιουργού, ενώ μόνο ένας τέτοιος άνθρωπος μπορεί να διατηρεί ήρεμη στάση προς τον θάνατο και μπορεί να καλωσορίσει με χαρά την τελευταία καμπή της ζωής. Είναι προφανές πως αυτή ήταν η στάση που διατηρούσε ο Ιώβ προς τον θάνατο· ήταν σε θέση να δεχθεί με ευχαρίστηση την τελική καμπή της ζωής και, έχοντας ολοκληρώσει ομαλά το ταξίδι της ζωής του, έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή του στη ζωή, επέστρεψε στο πλευρό του Δημιουργού.

5. Οι επιδιώξεις και οι απολαβές του Ιώβ στη ζωή, του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο

Στις Γραφές λέει για τον Ιώβ: «Και ετελεύτησεν ο Ιώβ, γέρων και πλήρης ημερών» (Ιώβ 42:17). Αυτό σημαίνει πως όταν πέθανε ο Ιώβ, δεν μετάνιωνε για τίποτα και δεν αισθανόταν πόνο, αλλά αναχώρησε από τον κόσμο αυτό με φυσικό τρόπο. Όπως γνωρίζουν όλοι, ο Ιώβ ήταν άνθρωπος που, όσο ζούσε, σεβόταν τον Θεό και απέφευγε το κακό· ο Θεός επιδοκίμαζε τις δίκαιές του πράξεις, οι άνθρωποι τις θυμούνταν, και η ζωή του, περισσότερο από κάθε άλλου, είχε αξία και σημασία. Ο Ιώβ απολάμβανε τις ευλογίες του Θεού, ο Θεός τον αποκαλούσε δίκαιο στη γη, ενώ δοκιμάστηκε, επίσης, από τον Θεό και τον Σατανά· κατέθεσε μαρτυρία για τον Θεό και δίκαια αποκαλούταν δίκαιος άνθρωπος. Κατά τις πολλές δεκαετίες που ακολούθησαν μετά τη δοκιμασία του από τον Θεό, έζησε μια ζωή που ήταν ακόμα πιο πολύτιμη, γεμάτη νόημα, σταθερή και ήρεμη από πριν. Λόγω των δίκαιων πράξεών του, ο Θεός τον δοκίμασε· λόγω των δίκαιων πράξεών του, ο Θεός του εμφανίστηκε και του μίλησε απευθείας. Έτσι, στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη δοκιμασία του, ο Ιώβ κατάλαβε και εκτίμησε την αξία της ζωής με πιο απτό τρόπο, απέκτησε βαθύτερη κατανόηση για την κυριαρχία του Δημιουργού, όπως και απέκτησε πιο ακριβή και σαφή γνώση του τρόπου με τον οποίο ο Δημιουργός απονέμει και παίρνει πίσω τις ευλογίες Του. Το Βιβλίο του Ιώβ καταγράφει πως ο Ιεχωβά Θεός απένειμε ακόμα μεγαλύτερες ευλογίες στον Ιώβ από αυτές που του είχε απονείμει πριν, βάζοντας έτσι τον Ιώβ σε ακόμα καλύτερη θέση για να γνωρίσει την κυριαρχία του Δημιουργού και να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο. Έτσι, όταν ο Ιώβ γέρασε και αντιμετώπισε τον θάνατο, σίγουρα δεν ήταν αγχωμένος για την περιουσία του. Δεν είχε ανησυχίες, τίποτα για το οποίο να μετάνιωνε και, φυσικά, δεν φοβόταν τον θάνατο· διότι πέρασε όλη τη ζωή του βαδίζοντας στον δρόμο του σεβασμού στον Θεό και της αποφυγής του κακού, και δεν είχε λόγο να ανησυχεί για το τέλος του. Πόσοι άνθρωποι σήμερα θα μπορούσαν να ενεργήσουν κατά τον ίδιο τρόπο που ενήργησε ο Ιώβ όταν ήταν αντιμέτωπος με τον θάνατό του; Γιατί δεν είναι κανείς ικανός να διατηρήσει μια τέτοια απλή εξωτερική συμπεριφορά; Υπάρχει μόνο ένας λόγος: Ο Ιώβ έζησε τη ζωή του στην υποκειμενική επιδίωξη της πίστης, της αναγνώρισης και της υποταγής στην κυριαρχία του Θεού, και ήταν με αυτήν την πίστη, την αναγνώριση και την υποταγή που πέρασε τις σημαντικές καμπές στη ζωή, βίωσε τα τελευταία του χρόνια και υποδέχτηκε την τελική καμπή της ζωής του. Ανεξάρτητα από ό,τι δοκίμασε ο Ιώβ, οι επιδιώξεις και οι στόχοι του στη ζωή ήταν ευτυχισμένοι, όχι επώδυνοι. Ήταν ευτυχισμένος, όχι μόνο λόγω των ευλογιών ή της επιδοκιμασίας που του απονεμήθηκαν από τον Δημιουργό, αλλά, ιδίως, λόγω των επιδιώξεων και των στόχων της ζωής του, λόγω της σταδιακής γνώσης και της πραγματικής κατανόησης της κυριαρχίας του Δημιουργού που απέκτησε μέσω του σεβασμού του στον Θεό και της αποφυγής του κακού και, επιπλέον, λόγω των θαυμαστών πράξεών Του που δοκίμασε προσωπικά ο Ιώβ κατά τον χρόνο που υπαγόταν στην κυριαρχία του Δημιουργού, καθώς και των ζεστών και αλησμόνητων εμπειριών και αναμνήσεων της συνύπαρξης, της γνωριμίας και της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ ανθρώπου και Θεού· λόγω της παρηγοριάς και της ευτυχίας που πήγαζαν από τη γνώση του θελήματος του Δημιουργού· λόγω του φόβου Θεού που ανέκυψε αφού είδε πως Αυτός είναι μεγάλος, θαυμάσιος, αγαπητός και πιστός. Ο λόγος που ο Ιώβ ήταν ικανός να αντιμετωπίσει τον θάνατο δίχως μαρτύριο ήταν επειδή ήξερε πως πεθαίνοντας θα επέστρεφε στο πλευρό του Δημιουργού. Επιπλέον, ήταν οι επιδιώξεις και οι απολαβές του στη ζωή που του επέτρεψαν να αντιμετωπίσει ήρεμα τον θάνατο, να αντιμετωπίσει την προοπτική να του πάρει πίσω τη ζωή ο Δημιουργός με γαλήνια καρδιά και, επιπλέον, να σταθεί όρθιος, άσπιλος και αμέριμνος, ενώπιον του Δημιουργού. Στις μέρες μας, μπορούν οι άνθρωποι να επιτύχουν το είδος της ευτυχίας που κατείχε ο Ιώβ; Εσείς, είστε σε θέση να το κάνετε; Εφόσον οι άνθρωποι στις μέρες μας μπορούν, τότε γιατί αδυνατούν να ζήσουν ευτυχισμένοι, όπως ζούσε ο Ιώβ; Γιατί αδυνατούν να ξεφύγουν από το μαρτύριο του φόβου του θανάτου; Όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τον θάνατο, μερικοί άνθρωποι κατουριούνται πάνω τους· άλλοι τρέμουν, λιποθυμούν, επιτίθενται φραστικά κατά Ουρανού και ανθρώπου ή ακόμα θρηνούν και κλαίνε. Αυτά, σε καμία περίπτωση δεν είναι οι ξαφνικές αντιδράσεις που σημειώνονται όταν πλησιάζει ο θάνατος. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται κατά τους ντροπιαστικούς αυτούς τρόπους κυρίως επειδή, βαθιά μέσα στην καρδιά τους, φοβούνται τον θάνατο, επειδή δεν έχουν σαφή γνώση και εκτίμηση της κυριαρχίας και των διευθετήσεων του Θεού και, πόσο μάλλον, πραγματική υποταγή σε αυτά· επειδή οι άνθρωποι δεν θέλουν τίποτε άλλο παρά να διευθετούν και να κυβερνούν τα πάντα οι ίδιοι, να ελέγχουν τη μοίρα τους, την ίδια τους τη ζωή και τον θάνατο. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που οι άνθρωποι δεν είναι ποτέ ικανοί να ξεφύγουν από τον φόβο του θανάτου.

6. Μόνο αν κάποιος αποδεχθεί την κυριαρχία του Δημιουργού μπορεί να επιστρέψει στο πλευρό Του

Όταν κάποιος δεν έχει σαφή γνώση και εμπειρία της κυριαρχίας του Θεού και των διευθετήσεών Του, η γνώση του για τη μοίρα και τον θάνατο θα είναι απαραίτητα ασυνάρτητη. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν ξεκάθαρα πως τα πάντα βρίσκονται στην παλάμη του Θεού, δεν συνειδητοποιούν πως ο Θεός έχει έλεγχο και κυριαρχία πάνω τους και δεν αναγνωρίζουν πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να απαλλαγεί ή να ξεφύγει από τέτοια κυριαρχία· έτσι, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τον θάνατο, τα τελευταία τους λόγια, οι ανησυχίες τους και τα όσα μετανιώνουν, δεν έχουν τέλος. Τους επιβαρύνουν τόσα φορτία, τόση απροθυμία και τόση σύγχυση, και όλα αυτά τους οδηγούν στο να φοβούνται τον θάνατο. Για κάθε άνθρωπο που γεννιέται σ’ αυτόν τον κόσμο, η γέννησή του είναι αναγκαία και ο θάνατός του αναπόφευκτος, και κανείς δεν μπορεί να υπερβεί αυτή τη σειρά. Αν κάποιος επιθυμεί να αποχωρήσει από αυτόν τον κόσμο ανώδυνα, αν θέλει να είναι ικανός να αντιμετωπίσει την τελική καμπή της ζωής δίχως δισταγμό και ανησυχίες, ο μόνος τρόπος είναι να μη μετανιώνει για τίποτα. Και ο μόνος τρόπος για να αποχωρήσει χωρίς να μετανιώνει για τίποτα είναι να γνωρίζει την κυριαρχία του Δημιουργού, να γνωρίζει την εξουσία Του, και να υποτάσσεται σε αυτές. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να μείνει μακριά από τις ανθρώπινες διαμάχες, από το κακό, από τη σκλαβιά του Σατανά· μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζήσει μια ζωή σαν του Ιώβ, καθοδηγούμενη και ευλογημένη από τον Δημιουργό, μια ζωή ελεύθερη και απελευθερωμένη, μια ζωή με αξία και νόημα, μια ζωή έντιμη και ειλικρινή· μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να υποταχθεί, σαν τον Ιώβ, στις δοκιμασίες και τις στερήσεις του Δημιουργού, να υποταχθεί στις ενορχηστρώσεις και τις διευθετήσεις του Δημιουργού· μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να λατρεύει τον Δημιουργό καθ’ όλη τη ζωή του, να κερδίσει την επιδοκιμασία Του, όπως ο Ιώβ, και να ακούσει τη φωνή Του, να Τον δει να εμφανίζεται· μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζήσει και να πεθάνει ευτυχισμένος, όπως ο Ιώβ, δίχως πόνο, δίχως ανησυχίες, δίχως να μετανιώνει για τίποτα· μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ζει στο φως, όπως ο Ιώβ, να περνά καθεμία από τις καμπές της ζωής στο φως, να ολοκληρώσει ομαλά το ταξίδι του στο φως, να αντεπεξέλθει επιτυχώς στην αποστολή του —να δοκιμάσει, να μάθει και να γνωρίσει την κυριαρχία του Δημιουργού ως δημιούργημα— να αποβιώσει στο φως και να σταθεί για πάντα στο πλευρό του Δημιουργού σαν ένα δημιουργημένο ανθρώπινο ον που Αυτός επιδοκιμάζει.

«Ο Λόγος», τόμ. 2: «Σχετικά με το να γνωρίζει κανείς τον Θεό», Ο ίδιος ο Θεός, ο μοναδικός Γ΄